Viêm loét dạ dày tá tràng là do mất cân bằng giữa các yếu tố bảo vệ như: niêm mạc, lớp nhày, bicacbonat... và các yếu tố tấn công như: axít, pepsin. Axít và pepsin trong dịch dạ dày phá hủy niêm mạc của dạ dày và tá tràng gây loét dạ dày - tá tràng. 

Ở Việt Nam ước tính 7-10% dân số bị loét dạ dày - tá tràng. Tỷ lệ nam và nữ trong loét dạ dày là 1/1, còn đối với loét hành tá tràng là 2/1.

Các triệu chứng viêm loét dạ dày tá tràng thường gặp

Biểu hiện thường gặp nhất là đau vùng thượng vị. Triệu chứng đau thường liên quan tới bữa ăn từ 30 phút - 2 giờ, đau có thể xuất hiện khi đói hoặc nửa đêm về sáng. Có khi chỉ biểu hiện bằng cồn cào, ăn vào thì dịu đi. Đau bụng có thể xuyên ra sau lưng, đau lan sang phải.

Đau còn có tính chu kỳ: đau khoảng 2-8 tuần kể cả không điều trị gì thì triệu chứng đau cũng giảm, sau đó sẽ có đợt đau tái phát.

Có những bệnh nhân xuất hiện ợ hơi, ợ chua, nóng rát vùng thượng vị. Khoảng 20% bệnh nhân bị loét dạ dày - tá tràng nhưng không hề có triệu chứng, mà người bệnh vào viện vì các biến chứng như: xuất huyết tiêu hóa, thủng dạ dày, hẹp môn vị hoặc nội soi kiểm tra mới phát hiện ra bệnh.

Các biến chứng của loét dạ dày - tá tràng

Đây là căn bệnh nhiều người mắc nhưng chưa được quan tâm đúng mức, nhiều người đến bệnh viện khi đã xuất hiện nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí là quá muộn để cho kết quả điều trị tốt. Các biến chứng đó là:

Xuất huyết tiêu hóa: Người bệnh đau bụng nhiều, nôn ra máu, đại tiện phân đen như nhựa đường.

Hẹp môn vị làm bệnh nhân nôn nhiều, không thể ăn được, ăn vào gây nôn và đau bụng, khiến cơ thể bị suy nhược.

Thủng dạ dày hoặc tá tràng: Đột ngột người bệnh thấy đau bụng dữ dội, bụng căng cứng, nôn ra máu, nếu không cấp cứu kịp thời dễ bị tử vong.

Ung thư dạ dày: Trong loét hành tá tràng thì không gây ung thư nhưng loét dạ dày là một nguyên nhân quan trọng dẫn đến ung thư. Nhiều người đau dạ dày hàng chục năm không điều trị triệt để, đến khi sức khỏe giảm sút nhiều đi khám thì đã thành ung thư.

Trước kia thường chụp Xquang để chẩn đoán loét dạ dày - tá tràng nhưng phương pháp này tỏ ra kém chính xác và không xác định được bản chất ổ loét là lành tính hay ác tính.

Ngày nay, nội soi dạ dày - tá tràng bằng ống mềm cho phép thầy thuốc quan sát trực tiếp được tổn thương, đồng thời sinh thiết giúp chẩn đoán người bệnh có bị nhiễm Helicobacter pylori hay không. Trong trường hợp nghi ngờ ổ loét dạ dày ác tính cho phép sinh thiết để chẩn đoán trên vi thể giúp tìm được tế bào ác tính. Nội soi còn giúp theo dõi quá trình liền sẹo và khỏi của ổ loét.

Việc xoa bóp có thể làm giảm cơn đau bụng cấp do viêm loét dạ dày, tá tràng khi không có thuốc và bác sĩ ngay tại chỗ. Nó cũng là cách phòng bệnh tích cực và có thể hỗ trợ cho các phương pháp trị liệu khác.

- Xoa bụng: Dùng một hoặc hai bàn tay đặt chồng lên nhau, xoa bụng theo chiều kim đồng hồ với một lực ấn vừa phải trong 5 phút. Trước đó, có thể dùng một loại dầu nóng xoa khắp bụng một lượt. 

- Day ấn huyệt Trung quản: Dùng ngón tay cái hoặc ngón tay giữa day ấn huyệt Trung quản trong 2 phút sao cho có cảm giác tức nặng tại chỗ và lan sâu vào bên trong dạ dày.

Vị trí huyệt Trung quản: Từ rốn đo thẳng lên trên 4 tấc (1 tấc bằng chiều ngang của ngón tay cái). Đây là một huyệt vị trí hết sức quan trọng, có công dụng giảm đau, điều hoà chức năng co bóp và bài tiết của dạ dày. 

- Day ấn huyệt Nội quan: Dùng ngón tay cái day ấn huyệt Nội quan trong 2 phút sao cho đạt cảm giác tê tức tại chỗ là được. 

Tìm huyệt Nội quan: Từ giữa lằn chỉ cổ tay đo lên trên 2 tấc, huyệt nằm giữa hai gân cơ gan tay lớn và gan tay bé (nắm bàn tay và gấp nhẹ vào cẳng tay sẽ làm nổi rõ hai gân này). 

- Day ấn huyệt Túc tam lý: Dùng ngón tay cái hay ngón tay giữa đồng thời day ấn cả hai huyệt Túc tam lý trong 2 phút, sao cho có cảm giác tê tức tại chỗ và lan xuống mặt ngoài hai bàn chân là được.

Vị trí huyệt Túc tam lý: Sờ bờ trước xương ống chân (mào chày) từ dưới cổ chân ngược lên, đến gần khớp gối, ngón tay bị mắc lại ở đâu thì đó là lồi củ trước xương chày, từ đây đo ra ngoài một tấc là vị trí huyệt, ấn vào sẽ có cảm giác tê tức lan xuống bàn chân. Đây là một huyệt vị rất quan trọng, điều hoà công năng dạ dày và ruột, nâng đỡ sức đề kháng của cơ thể. 

Quy trình trên cần được tiến hành kiên trì, đều đặn mỗi ngày 2 lần vào buổi sáng và tối. Khi có cơn đau cấp, có thể làm thêm lần thứ ba.

Những hiểu biết lệch lạc, sai lầm sẽ dẫn đến những biến chứng như xuất huyết dạ dày, ung thư dạ dày...

Trị đau dạ dày bằng soda và cơm cháy

Nhiều người sử dụng phương pháp dân gian như uống soda, ăn cơm cháy… để chữa bệnh dạ dày. Điều này không những làm bệnh lý trầm trọng hơn mà đôi khi còn gây ra hậu quả đáng tiếc.

Uống soda:bệnh càng thêm nặng!

Soda (xôđa) là đồ uống ngọt có gas, chuyên dùng giải khát. Do chứa nước và CO2, nên soda làm người ta có cảm giác giảm cơn khát. Bản chất sođa không có hại nhưng khi kết hợp với đường, phụ gia sẽ gây một số bất lợi cho cơ thể.

Soda với thành phần chính là bicarbonat natri có tác dụng tương tác với HCl, tạo nên những loại muối không được hấp thu hoặc ít hấp thu, do đó làm tăng pH dạ dày, hạn chế khả năng hoạt động của pepsin. Nói cách khác, chúng có thể làm trung hoà lượng axit trong dạ dày, dẫn tới làm dịu cơn đau dạ dày trong chốc lát. Tuy nhiên bicarbonat natri có khuynh hướng gây nhiễm kiềm toàn thân và chứa nhiều natri (hội chứng sữa – kiềm), đồng thời làm tăng tiết gastrin, dẫn đến HCl tiết nhiều hơn trước.

Vì vậy, càng dùng nhiều và kéo dài càng làm cho bệnh lý dạ dày thêm trầm trọng. Chưa kể, đồ uống có gas nếu dùng nhiều còn gây béo phì, đái đường, sỏi thận, loãng xương, tăng huyết áp…

Theo y học cổ truyền, cơm cháy được coi là vị thuốc quý, vị ngọt, tính bình, tác dụng bổ khí kiện tỳ, tiêu thực chỉ tả. Cơm cháy thường dùng chữa các chứng đau bụng do thức ăn chậm tiêu, tiêu hoá không tốt, chán ăn, tiêu chảy kéo dài... Từ đây, nhiều người đã tin rằng sử dụng cơm cháy lâu dài có thể chữa được chứng đau dạ dày kinh niên. Đặc biệt, cơm cháy càng nấu lâu, sậm màu thì càng chứa nhiều dược liệu (!?).

Kinh nghiệm trên đến nay chưa thấy có nghiên cứu khoa học nào kết luận. Nếu muốn ăn, có thể dùng thử loại cơm cháy vàng nhạt, tránh những miếng cơm cháy vàng sậm, đã dần ngả màu nâu đen. Bởi theo một số nghiên cứu khoa học, khi cơm hay các loại thức ăn khác (thịt, cá...) bị cháy đen là đã bị biến tính các hợp chất bên trong. Lúc này các protein bị bẻ gãy và phân huỷ, tạo ra các gốc hữu cơ độc. Ăn cơm cháy cháy đen sẽ sinh ra các chất lạ không thích ứng với sự phát triển tế bào cơ thể. Theo nguyên lý của bệnh ung thư, sự phát triển của các tế bào lạ trong cơ thể là nguyên nhân chính gây ra căn bệnh hiểm nghèo này. Chưa kể cơm cháy được bán ngoài chợ hầu hết là làm cháy theo phương pháp nở gạo và chiên, dễ bị sử dụng dầu chiên đi chiên lại nhiều lần, gây nguy hiểm cho sức khoẻ.

Thử máu không thể cung cấp đầy đủ thông tin về tình trạng tổn thương bên trong dạ dày, bởi việc thử máu chỉ nhằm phát hiện bạn có nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori (HP) hay không mà thôi. Do đó, để chẩn đoán chính xác cần phải nội soi dạ dày. Phương pháp này còn giúp xác định vị trí loét, kích cỡ loét cũng như lấy mẫu niêm mạc để làm sinh thiết.

Chúng ta thường nghĩ, bệnh dạ dày xuất hiện do ăn uống không hợp lý, stress, làm việc quá sức... và bệnh dạ dày thì không bị lây nhiễm. Tuy nhiên, quan điểm này cần được thay đổi vì nguyên nhân phổ biến gây ra bệnh dạ dày là do vi khuẩn HP phát tán từ phân ra môi trường, sau đó xâm nhập vào thức ăn, nước uống để vào cơ thể người và gây bệnh. Ngoài ra, các nghiên cứu cũng cho thấy, vi khuẩn này có trong nước bọt, chân răng của người bệnh, do đó, thói quen mớm cơm cho trẻ là cơ hội lây truyền vi khuẩn HP.

Nhiều người vẫn quan niệm chỉ người lớn mới đau dạ dày do ăn uống, sinh hoạt bừa bãi. Tuy nhiên, hiện bệnh này đang có xu hướng tăng ở trẻ em. Trẻ có thể bị bệnh dạ dày ngay từ tuổi mẫu giáo, thậm chí chỉ mấy tháng tuổi, trong đó độ tuổi hay gặp nhất là 10 - 14 tuổi.

Có nhiều nguyên nhân gây bệnh đau dạ dày ở trẻ nhỏ, nhưng chủ yếu vẫn là do ăn uống và stress. Ở trẻ lớn là do bị ép học quá nhiều, với trẻ nhỏ, lại là bị ép ăn. Cha mẹ thương con, thấy con ăn không đủ khẩu phần, ăn ít là ép con ăn cho bằng được rồi hay giục “ăn chậm quá, ăn nhanh lên”.

Điều này khiến bé luôn lo lắng khi ăn, không thấy ngon miệng nữa. Đau dạ dày là bệnh phổ biến nhất trong các bệnh về đường tiêu hóa ở trẻ. Trong số những trẻ đến khám vì lý do đau bụng âm ỉ có hơn 50% là đau dạ dày. Khi trẻ than đau, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám sớm để phát hiện bệnh và điều trị kịp thời.

Áp lực từ công việc khiến chị Nguyễn Trang (26 tuổi, phóng viên Thông tấn xã Việt Nam) thường xuyên lâm vào trình trạng stress, mất ngủ trong thời gian dài. 

Trang chia sẻ, ban đầu chị có cảm giác chán ăn, đầy bụng, khó chịu, buồn nôn... Cũng bởi những triệu chứng không rõ rệt này thường rất khó phân biệt với các bệnh tiêu hóa khác nên chị có tâm lý chủ quan và bỏ qua.

Vì vậy mà chị Trang cũng không chú ý cải thiện chế độ ăn uống cũng như giảm căng thẳng trong công việc. Thậm chí có hôm chị còn làm việc tới 15 tiếng đồng hồ nên bệnh càng nặng thêm với những triệu chứng điển hình như các cơn đau nhói, co thắt vùng bụng. 

Khi liên tục phải “đón nhận” những cơn đau thắt dữ dội, chị Trang mới đi khám. Lúc này chị mới biết mình đã bị đau dạ dày. Bác sĩ giải thích rằng việc thường xuyên căng thẳng thần kinh như trường hợp của chị cũng là một trong những nguyên nhân dẫn tới các vấn đề về dạ dày. 

Và theo lời bác sĩ nói thì rất nhiều chị em dân văn phòng mắc phải tình trạng này. Khi thần kinh bị căng thẳng, áp lực sẽ làm tăng tiết nhiều axit HCl, một trong những nhân tố làm tổn hại niêm mạc, gây viêm và loét dạ dày. 

Từ khi áp dụng theo hàng loạt phương pháp, Trang thấy những cơn đau dạ dày giảm hẳn đi.

Từ khi biết mình bị bệnh dạ dày, bố mẹ và bản thân chị Trang đã tìm hiểu những phương cách để giữ gìn sức khỏe. Và chị cũng tự nghiệm ra rằng có những bí quyết nhỏ nhưng tác dụng rất lớn trong việc "điều trị" căn bệnh dạ dày của mình. 

Hàng ngày,. chị Trang không quên uống một vài thìa nghệ mật ong. Chị chia sẻ: “Sau một thời gian lên lịch ăn uống và dùng nghệ mật ong, mình thấy đỡ hẳn”. 

Nghệ có tác dụng chống loét dạ dày, giảm tiết dịch vị và nhờ tinh dầu nghệ có tính kiềm nên giúp làm giảm độ axit của dịch vị, nghệ còn có tác dụng chống viêm và làm lành vết loét. Mật ong cũng có tác dụng làm êm dịu tránh kích ứng ở dạ dày.

Một mẹo khác mà chị Trang thường áp dụng để hỗ trợ giảm đau đó là chườm nóng. Trang nói: "Mọi loại đau dạ dày đều có thể áp dụng bằng chườm nóng. Nếu ở cơ quan, mình có thể lấy một cái vỏ chai nước cho nước nóng vào hoặc khăn tắm ngâm nước nóng chườm vào bụng. Nếu ở nhà thì cầu kỳ hơn, mình có thể làm gạo rang nóng rực cho vào túi chườm và chườm. Nhiệt không chỉ tạo cảm giác thoải mái nhẹ nhàng mà còn giúp tăng cường lưu thông và cải thiện lưu lượng máu tới vùng bụng, từ đó giảm đau và tiêu hóa được tốt hơn".

Một cách nữa mà chị áp dụng chính là… xoa bụng. Những khi cơn đau bụng "gõ cửa", chị Trang cố gắng dừng tạm công việc đang dở dang và ngồi tại chỗ tự xoa bụng khoảng 30 vòng ngược chiều kim đồng hồ. “Cách này rất đơn giản nhưng mang lại hiệu quả rất lớn. Lúc đó mình cố gắng thở sâu hơn. Nếu cơn đau dữ dội, mình thường dùng tay cái ấn mạnh vào điểm đau ở bụng, nếu thấy dễ chịu tiếp tục ấn đến khi giảm đau". 

Nguyên nhân mấu chốt gây ra các cơn đau dạ dày của chị Trang chính là sự căng thẳng do công việc mang lại, vì thế ngoài những cách "tẩm bổ", chăm sóc sức khỏe như trên, chị Trang còn lên một lịch làm việc cụ thể, sắp xếp từng đầu việc một cách khoa học để giảm tải thời gian làm việc, ngăn ngừa căng thẳng. Chị cũng dành nhiều thời gian để nghỉ ngơi, thư giãn và đi du lịch để được thoải mái nhằm mục đích "chào tạm biệt" căn bệnh khó chịu này. 

Nếu bạn cũng muốn khỏe mạnh như chị Nguyễn Trang, hãy chọn cho mình một cách làm giảm đau dạ dày phù hợp nhé.

Nhiều năm chạy chữa bệnh đau dạ dày không khỏi, chị Loan nhân viên kế toán của một công ty liên doanh nước ngoài ở Đông Anh, Hà Nội vẫn phải sống chung với tình trạng đau thượng vị, ợ hơi. 

Tôi bị viêm loét hang vị dạ dày 4 năm nay, cũng đã chữa khá nhiều thuốc nhưng tình trang bệnh vẫn không tiến triển là bao, thậm trí mức độ bệnh cứ nặng thêm theo thời gian, qua tìm hiểu thông tin tôi biết đến thuốc chữa bệnh dạ dày BioCurmin, tôi dùng cũng đủ cách mà không khỏi mà thấy thuốc này bán rất nhiều nên cũng muốn thử nhưng cũng rất lo là thuốc không có hiệu quả, thông qua ban quản trị diễn đàn bác sĩ dạ dày tôi cũng muốn tham khảo ý kiến mọi người xem ai đã từng dùng thuốc này rồi có thể chia sẻ cho tôi biết thêm thông tin về sản phẩm và mức độ hiệu quả của thuốc. Xin cảm ơn.